Historia Kina Śnieżka

Przygotowali: Katarzyna Ceklarz, Piotr Kuczaj

Kino „Śnieżka” - historia X muzy w Rabce

Zastanawiając się nad historią rabczańskiego kina należy cofnąć się do okresu międzywojennego. W 1928 r., ówczesny proboszcz parafii św. Marii Magdaleny ks. Jan Surowiak, widząc wzrastającą potrzebę powołania instytucji kultury w Rabce przekazał obszerny budynek gospodarczy na potrzeby przyszłego Domu Ludowego (obecnie mieści się w nim siedziba Teatru Lalek „Rabcio”). W ten sposób w dotychczasowej parafialnej stajni, powstał po modernizacji, dom kultury, w którym mieściło się również Kino – Teatr Świetlny „Jutrzenka”. W pierwszych latach działalności tej instytucji kino wyświetlało seanse przez dwa dni w tygodniu (sobotę i niedzielę) obsługiwane przez kinooperatora dojeżdżającego z Krakowa. Zainteresowanie ze strony widzów spowodowało, że pięć lat później w 1933 r. w tym samym budynku uruchomiono stacjonarne kino „Słońce”. Jego pierwszym operatorem został Józef Dobrzański – fachowiec i zarazem niekwestionowany miłośnik kina, który przez kolejne 43 lata obsługiwał projektor w Rabce.

W latach 30. XX w. kuracjusze i mieszkańcy uzdrowiska mogli korzystać z bogatego repertuaru kinowego. Seanse odbywały się w przede wszystkim w święta (w godzinach: 14:15, 16:15, 18:15), ale także w dni powszednie (o godz. 18:15 i 20:15). W sezonie letnim kino powiększało ofertę dbając o sprowadzanie filmowych nowości.

Przeglądając archiwalne egzemplarze „Wiadomości Rabczańskich” można z łatwością odtworzyć repertuar kina z okresu międzywojennego. Dla przykładu w marcu 1937 r. (w niskim sezonie turystycznym) widzowie mogli obejrzeć bijący rekordy popularności filmy „W blasku Słońca” ze śpiewakiem operowym Janem Kiepurą w roli głównej. Niewiele mniejszym zainteresowaniem cieszył się film „Sonata Księżycowa”, w której utwory wykonywał kompozytor Ignacy Paderewski. Sporą publiczność przyciągała do kina największa dziecięca gwiazda dużego ekranu - Shirley Temple grająca główną rolę w filmie „Moja Gwiazdeczka”.
Na ekranie nie mogło zabraknąć polskich filmów fabularnych w tym zwłaszcza ekranizacji „Znachora” z doskonałą kreacją tytułowej postaci w wykonaniu Kazimierza Junosza-Stępowskiego, który okazał się niebywałym sukcesem kasowym.

Kino „Słońce” podczas II wojny światowej

W okresie II wojny światowej, kino „Słońce”, jako środek szerzenia akcji propagandowej na terenie Rabki, funkcjonowało pod zarządem Niemców. W 1944 r. uprzedzając działania żołnierzy niemieckich, którzy chcieli wywieźć z Rabki całą aparaturę kinową, Józef Dobrzański przy pomocy partyzantów ukrył sprzęt w lesie na Krzywoniu. Po wkroczeniu wojsk radzieckich przeniósł aparaturę w bezpieczniejsze miejsce we własnym domu. Mimo to nie udało się ocalić projektora przed przejęciem go przez Rosjan. Sprzęt został zarekwirowany ale szczęśliwie po licznych interwencjach powrócił do kina.

Kino w Rabce po roku 1945

Po wojnie siedziba kina, dzięki aprobacie proboszcza ks. Zdebskiego, powróciła na dawne miejsce zmieniając jednak nazwę na „Śnieżka”. Przy ul. Orkana funkcjonowało nieprzerwanie przez kolejne 6 lat, aż do momentu kiedy ze względu na wygaśnięcie umowy najmu musiało opuścić budynek parafialny. 

Wypowiedzenie lokali spowodowało, że na jednym z posiedzeń Prezydium Gminnej Rady Narodowej w Rabce zdecydowano stworzyć w Rabce Dom Kultury wraz z kinem i zlokalizować go w rozbudowanym budynku dawnego Café Clubu przy ul. M. Curie-Skłodowskiej (czyli to gdzie w tej chwili się znajdujemy). W wyniku tej decyzji 1 maja 1951 r. kino zostało przeniesione do nowej siedziby.

Historia budynku Café Club Dancing - nowej siedziby kina po 1950 r.

Budynek, do którego przeniesiono kino „Śnieżka” powstał w latach 30. XX w. jako ekskluzywny klub towarzyski, bar i dancing skupiający śmietankę towarzyską Rabki. Przed budynkiem znajdował się ukryty wśród zieleni, parkiet dla gości preferujących zabawę na świeżym powietrzu. Kierownictwo obiektu dbało o odpowiedni poziom serwowanej rozrywki, zapraszając możliwie najlepszych muzyków z całej Polski. Nie małą atrakcją okazały się organizowane w klubie liczne konkursy z nagrodami w tym zwłaszcza wybory miss i wicemiss Rabki, przeprowadzone w karnawale 1939 r. Lokal służył także do organizowania wytwornych bali m.in. balu „Czerwonego Krzyża” pod patronatem Heleny Wieczorkowskiej.
Złote lata Café Clubu przerwała II wojna światowa. Klub stał się lokalem przeznaczonym dla niemieckich, a następnie radzieckich żołnierzy. Prowadzono w nim słynne, ekskluzywne kasyno oficerskie wyposażone m.in. w amerykańskie urządzenia do rozdawania kart do gry w pokera. Po wojnie budynek.

Ale wracając do kina…

Kino czynne było dla widzów przez 6 dni w tygodniu (od wtorku do niedzieli) wyświetlając 2-3 seanse dziennie. Podczas pracy w kabinie operatorskiej nie obeszło się bez problemów i komplikacji. Bywało też tak, że film się urywał i należało go jak najszybciej skleić. Ceny biletów na przełomie lat 70. i 80. wynosiły 12 zł za film wyświetlany na ¾ ekranu. Filmy panoramiczne wyświetlano w cenie 24 zł. od osoby..

Po przemianach ustrojowych w 1989 r. kino funkcjonowało pod auspicjami Gminno-Miejskiego Ośrodka Kultury pod kierownictwem Jadwigi Niżnik.

W 1992 r. budynek został wydzierżawiony przez Krzysztofa Bylinę i Jana Czyszczonia. Nowy ajent, zgodnie z podpisaną umową utrzymywał funkcję kina wyświetlając rocznie ponad 200 seansów. Jednocześnie sala kinowa spełniała role sali koncertowej i konferencyjnej. Przez kilka lat odbywał się w niej konkurs recytatorski im. A. Zachary-Wnękowej. Na deskach niewielkiej sceny wystąpił m.in. Marek Grechuta, Krzysztof Krawczyk, Tadeusz Drozda czy Daniel Olbrychski. „Śnieżka” stała się również areną zmagań DJ-ów podczas corocznych, organizowanych w latach 1999-2009 Mistrzostwach Podhala Prezenterów Dyskotek. Oprócz tego w budynku kina organizowano roko- i dyskoteki dla młodzieży.

W momencie zakończenia dzierżawy w 2010 r. kino powróciło w zarząd MOK-u, ale ze względy na zły stan techniczny obiekt został zamknięty. W 2011 r., w wyniku długotrwałych negocjacji, klucze do budynku zostały przekazane na ręce zarządu Stowarzyszenia „Lokomotywa”, jednej z wielu pozarządowych organizacji non-profit w Rabce. „Lokomotywa” przystępując do rozmów z Urzędem Miejskim wyraziła chęć zagospodarowania przestrzeni w budynku kina na rzecz działalności kulturalnej i edukacyjnej. Zgodnie z deklaracjami stowarzyszenie zorganizowało w budynku kina wiele ciekawych imprez kulturalnych m.in. ambitny Festiwal Animacji Teatralnej i Filmowej (FATiF), a także koncerty, akcje charytatywne (np. WOŚP) i warsztaty przeznaczone dla różnych grup wiekowych. Mimo ogromnego zaangażowania w 2013 r. stowarzyszenie zrezygnowało z dzierżawy obiektu.

W między czasie, w 2010 r. Urząd Miejski w Rabce podjął starania o pozyskanie zewnętrznych środków finansowych potrzebnych do przeprowadzania gruntownego remontu obiektu. Wspólnie z słowackim miastem Stará Ľubovňa złożono wniosek o dofinansowanie z Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska - Republika Słowacka, zakładający modernizację centrów czasu wolnego w obu miejscowościach, w ramach projektu „KOSTKA". W opracowanym przez arch. Jarosława Solarza (Trisoprojekt s.c. z Myślenic) projekcie remontu kina przewidziano kompleksową rewitalizację obiektu wraz z wymianą wewnętrznych instalacji oraz dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych. Podczas remontu trwającego kilka miesięcy na przełomie 2014 i 2015 r. dokonano rozbiórki wszystkich starych elementów wyposażenia wewnętrznego, zaizolowano budynek przed wilgocią, wykonano nowe ściany działowe, posadzki i tynki, wymieniono pokrycie dachowe, pogłębiono widownię, w której zamontowano nowe krzesła, wymieniono instalację elektryczną wodno-kanalizacyjną i grzewczą oraz stolarkę okienną i drzwiową. Powierzchnia użytkowa parteru w remontowanym budynku wynosi obecnie 388 m², z których 202 m² przypada na salę kinową mieszczącą 169 miejsc na widowni. Na zakończenie remontu uporządkowano teren wokół budynku, zamontowano nowe urządzenia nagłaśniające i projekcyjne oraz wstawiono fotele klubowe i inne wyposażenie ruchome. Całkowity koszt inwestycji wyniósł 2,7 mln zł., z których 53% zostało pokrytych ze środków Unii Europejskiej, a 47% z budżetu miasta. Po rewitalizacji kino, po raz kolejny w historii, weszło pod zarząd Miejskiego Ośrodka Kultury.

Rabka na ekranach kin

Na marginesie rozważań dotyczących kina w Rabce warto się zastanowić czy Rabka, jako urokliwa pod względem krajobrazu miejscowość uzdrowiskowa, mogła stać się natchnieniem dla reżyserów i scenarzystów filmowych. Z doniesień prasowych wiadomo, że w 1926 r.  nakręcono „dobry film” przedstawiający zakłady kąpielowe w Żegiestowie, Rabce i Szczawnicy. Film ten zdobył uznanie międzyministerialnej podkomisji filmowej, poszukającej materiału filmowego promującego zróżnicowany krajobraz Polski. Nie była to jednak jedyna przedwojenna reklama uroków Rabki za pomocą filmu. W 1934 r. „informacyjna taśma o Rabce” poprzedzała wyświetlany na ekranach kin kasowy niemy film przygodowy „Białe piekło na Piz Palü” produkcji niemieckiej. Kolejna próba przygotowania materiału filmowego dotyczącego Rabki została podjęta przez Komisję Zdrojową w 1937 r. widzącą wrastający potencjał tego typu reklamy. Jak podają „Wiadomości Rabczańskie” zawarto wówczas kontrakt z Jerzym Maliniakiem reprezentującym firmę „Arte-Film” z Warszawy, na zekranizowanie „filmu ujętego na tle małej fabuły, w której również uwydatnia się przepiękny folklor podhalański”.

Szczegółową historię rabczańskiego kina znajdą Państwo w 3 numerze „Zeszytów Rabczańskich”, których promocja odbędzie się 3 października 2015 r.

Autorzy dziękują za pomoc Annie Ceremudze, Janowi Czyszczoniowi, Henryce Dobrzańskiej, Piotrowi Koleckiemu, Mirosławowi Komotajtysowi, Joannie Lelek, Adamowi Miśkowcowi, Agacie Nowak, Robertowi Wójciakowi i Marii Dunaj.

Zdjęcia